Prof. Dr. Nevzat Tarhan
Ne kadar cesaret o kadar özgürlük
Türkiyemizde çoğunluğun din özgürlüğü olmadığından yakınanlar bu yazıyı okumalılar. Özgürlüğün verilmediğini alındığını anlamak için tarihçi olmaya gerek yok. Biraz psikoloji bilgisi, biraz hayat bilgisi yeterlidir.
Son yüzyıla Psikohistorik yorum
Özgürlükler tarihi 100 yıl önce Osmanlı coğrafyasında yaşananlarla bugün yaşananlar arasında pekçok benzerlikler taşıdığını gösteriyor. Psikohistori olarak tanımlanan yeni bilim dalında yaşanan tarihi olayların psikolojik arka plan dinamiğinin önemini vurgulanmaktadır.
Bundan 100 yıl önce Osmanlı’nın zor günleri idi. İttihat Terakki’ciler, Ahrarlar (Liberaller), Statükocular ve Volkan’cılar vardı.
Statükocular kurulu düzeni devam ettirmek için ‘İstibdat’ı yöntem olarak kullanıyorlardı. İttihatçıların özgürlük diye bir dertleri yoktu güç ve iktidar odaklı bir hareketti. Volkancılar geleneksel Müslümanlığı tavizsiz istiyorlardı. Ahrarlar Fransız İhtilalini İngilizler gibi yorumluyorlardı. İttihatçılar ise Fransız ihtilalini Napolyon gibi yorumluyorlardı.
O tarihlerde küçük bir grup vardı. Mehmet Akif, Eşref Edip ve Bediüzzaman gibi mütefekkirlerden oluşan bu topluluk şunu savunuyordu: ‘Meşrutiyet’i meşrua’ yani dindar bir meşrutiyet anlayışı. Avrupa’da başlayan Fransız ihtilali ile vücut bulan hürriyet rüzgarlarına karşı çıkmak yerine olumlu yönlerini alıp bizim değerlerimiz ile kaynaştırmak isteyen bir hareket başlatmak istemişlerdi.
O tarihlerde bu kişilerin Kürt ırkçıları, Türk ırkçılarına karşı Anadolu’nun birleşmesinde halkı ikna etmekte kurtuluş savaşı öncesi çok hizmetleri olmuştu. Aynı tarihlerde Ortadoğu’da yoğun faaliyeti olan gizli servisler İngilizler ve Fransızlardı. Balkan kökenli Mehmet Akif, Kürt Kökenli Bediüzzaman gibi Arap kökenli bir alimin olmaması İngiliz ve Fransız ajanlarının işini kolaylaştırmıştı.
Dünyadaki ulus devlet ve ırklar hiyerarşisi rüzgarı Osmanlıya da geldi. Jöntürkler konjonktürel rüzgarla hızla ilerlediler. Türk ırkçılığının hakimiyeti güçlendi. Ancak özgürlükler artmadı daha da azaldı.
‘Şer’i hükümleri zorla kabul ettirmek şer’i mi?’ tartışması
Hatta Sultan Abdülhamit şefkatli bir Sultan olduğu halde otoritenin dozunu zaman zaman kaçırmıştı, belki mecbur kalmıştı. Sonunda İngilizlerin fitne siyaseti ile bugüne kadar gelen provokasyonlar tarihi başladı. 31 Mart 1909 olayı oldu.
Abdülhamit’in diktatör olmadığı anlaşıldı. Rivayete göre yaptığı manevi istişare ile daha fazla sertleşirse zalim olacağını gördü, iç savaş başlatmak istemedi ve askerlerini kullanmadı. Adalet eksenli davrandı.
Aslında Abdülhamit’in davranışı ‘Şer’i hükümleri zorla kabul ettirmenin şer’i olmadığı’nı savunanların davranışı idi. Güç odaklı değil adalet odaklı yönetim anlayışı. ‘Ben Kur’anın izin verdiği ölçüde elimden geleni yaptım, insanlar zorla iyi, doğru ve güzele götürülmez.’ Anlayışı aslında Osmanlı laikliği demektir. Halkın inisiyatifine ve iradesine kontrolu bırakmaktır. Rızaya dayalı yönetimi anlamaktır. Merhum Abdülhamit gerçekten büyük adammış.
İran ve Osmanlı benzerliği
Yukarda özetlediğim dengeleri kışkırtan İngiliz siyaseti İran’da çalışıyor. İç savaş çıkarmak istiyor. Demokratik refleksler geliştirilmezse İran Osmanlı’nın son dönemi gibi olabilir.
İran Rıza Şah örneği ile satüko ile batıcılığı birleştirdi. Ancak statüko çok sertleştiği için zıddını doğurdu ve mevcut rejim ortaya çıktı. Türkiye ise demokrasiye geçişle radikal ve marjinal hareketleri önledi.
Gazetelerde üç İranlı futbolcu bileklerine yeşil bant taktıkları için takımdan ihraç edilmişler. Hiç adalet odaklı olmayan, düşünce özgürlüğünü tanımayan bir asabiyet…
Tam İngiliz gizli servislerinin yalan belgelerle toplumu birbirine düşürmek için çalışmalarına müsait zemin. Oyun bozmanın çözümü daha çok diyalog, daha çok özgürlük, daha çok adalet. İnşallah İran toplumu ve yönetimi bu oyunu bozar.
“Ne kadar o kadar” metaforu
Halk Jargonunda güzel bir deyiş vardır. “Ne kadar ekmek, o kadar köfte” şeklinde. Buna
“Ne kadar korku, o kadar bunalım,
ne kadar özgüven, o kadar başarı,
ne kadar cesaret, o kadar özgürlük,
ne kadar vatanseverlik, o kadar güçlülük,
ne kadar adalet, o kadar huzur,
ne kadar sosyal sermaye, o kadar toplumsal barış
ne kadar çaba, o kadar şans,
ne kadar emek, o kadar ücret,
ne kadar sabır, o kadar zafer,
ne kadar inanç, o kadar sebat,
ne kadar hayal, o kadar keşif,
ne kadar ümit, o kadar motivasyon,
ne kadar şükür, o kadar dinginlik
ne kadar tenbellik, o kadar esaret
ne kadar samimiyet, o kadar ikna
ne kadar iyi niyet, o kadar gerçek dost
ne kadar empati, o kadar anlaşılmak
ne kadar sevgi, o kadar dostluk
ne kadar dua, o kadar yardım
ne kadar iyilik, o kadar sevilmek
ne kadar bencillik, o kadar yalnızlık
ne kadar dürüstlük, o kadar güven
ne kadar bilgi, o kadar güçlü olmak
ne kadar veri, o kadar doğru karar
ne kadar sezgi, o kadar buluş
ne kadar merhamet, o kadar sükunet
ne kadar kanaat, o kadar zenginlik
ne kadar çıkarcılık, o kadar çatışma
ne kadar saygı, o kadar itibar
ne kadar haddini bilmek, o kadar mutluluk
ne kadar hesabını bilmek, o kadar varlık
ne kadar cömertlik, o kadar soyluluk
ne kadar uygulama, o kadar karakter
ne kadar doğallık, o kadar dengelilik
ne kadar çile, o kadar dayanıklılık
ne kadar merak, o kadar ilim
ne kadar hayret, o kadar öğrenme
ne kadar ilkeli olmak, o kadar onurlu olmak
ne kadar düzenlilik, o kadar sonuç,
ne kadar dikkat, o kadar isabet,
ve sonuç olarak ne kadar erdemlilik o kadar insanlık ...” gibi ilaveler yapabiliriz.
Konuşulmayan gerçekler zehire dönüşür
Alman Filozof Nietzche’nin (1844-1900) fena ve fani sözleri ile birlikte baki ve güzel sözleri de var. “Konuşulmayan gerçekler zehire dönüşür” sözü ona aittir. Tıpkı duygularını bastıran insanların vücut kimyalarının bozulması gibi… Duygularını bastıran toplumlar da kendilerini zehirliyorlar ve gelişemiyorlar.
Yukarıda dile getirdiğim ‘ne kadar o kadar’ metaforunu bizim kültürümüzde olumsuzluğun çok konuşulması ve başkalarına faydalı olma değerinin gerilemesi, gelişmiş toplumlara karşısında özgüvenimizin düşüklüğü, canlanma ve özüne dönme motivasyonun son iki yüz yıldır düşmeye devam etmesi nedeniyle yazdım.
Önce kendimden başlayarak nasıl tarih yazmış atalarımızın tenbel evlatları olmaktan kurtuluruz diye yazdım. Neden bizi ezenlere yeter diyemiyoruzu aşmak için yazdım. Çoğunluğun din özgürlüğü düşünce özgürlüğü için yazdım.
Haksızlığa boyun eğmeyi saygı zanneden, haksızlığa ses çıkarmamayı itaat zanneden, neme lazım demeyi menfaat zanneden insanlar gelecek kuşaklarımızın ümitlerini çalıyorlar. Ortaasya’dan Avrupa’nın ortalarına giden motivasyon demokratik refleksini vermeli. Herkes kendi alanını temizlemeli.
Necip Fazıl ‘Ey ehl-i vatan kalk dediler, kalktım birde baktım ki yerime oturmuşlar’ demişti. Öyle olsa bile canlanalım artık. Özgürlülük ve erdemlilik emek, bedel ve yatırım isteyen değerlerdir.
Kayıtlar
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder